معرفی شهرستان سردشت

سردشت یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی می باشد. سردشت که در جنوب غربی شهرستان مهاباد با فاصله (120 کیلومتر) و با عراق(96 کیلومتر) مرز دارد. فاصله اش با عراق (30 کیلومتر) می باشد. از طرف شمال با پیرانشهر (90 کیلومتر) و از طرف جنوب با شهرستان بانه (60 کیلومتر) راه زمینی دارد. ارتفاع شهرستان سردشت از سطح دریا 1500 متر است. این شهر با وسعتی حدود 1411 کیلومتر مربع بین 36 درجه و 10 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و 28 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد.
 شهر سردشت دارای دو بخش مرکزی و وزینه است. که بخش مرکزی شامل دهستان آلان ( به مرکزیت اسلام آباد- بیژوه سابق) و دهستان باسک کولسه به مرکزیت (بریسوی) و دهستان گورک سردشت(به مرکزیت ربط) و دهستان بریاجی (به مرکزیت بیوران سفلی) می باشد. بخش وزینه شامل دهستان گورک نعلین (به مرکزیت میرآباد) و دهستان ملکاری (به مرکزیت نلاس) می باشد.
منطقه سردشت کوهستانی، ناهموار پوشیده از جنگل با وسعت 1660 کیلومتر مربع می باشد. از کوههای مرتفع و زیبای منطقه سردشت می توان از بلفت (پشت روستای بیوران) هوینه مال (جنوب روستای قلعه رهش) زه ردکه (در منطقه آلان) سه ری گوم (پشت روستای میرآباد) ، ترخان، ابراهیم جلال، کوه نستان، لندی شیخان، داشان قلعه، کاسه بردین، حاجی ابراهیم و برده سپیان نام برد. کوه گرده سور در غرب شهر واقع شده که هم اکنون دامنه های آن توسعه پیدا کرده و مشرف بر شهر می باشد. آب شهرستان سردشت از چشمه خود جوش به نام «سه رچاوه»  و یک شعبه از آب روستای «کانیه ره ش» به آب آشامیدنی شهر تامين مي شود.

ایل های منطقه سردشت : از ایل های منطقه سردشت می توان 8 ایل را نام برد. ایل کلاس که در منطقه ربط ساکنند. ایل گورک که در پاراستان ساکنند. ایل نعلین منگور که در آلواتان و شهر میر آباد ساکنند. ایل نعلین گورک که در اطراف پاراستان ساکنند. ایل ملکاری که در ملاشیخ زندگی می کنند. ایل آلان که در روستاهای بیتوش و بیژوه ساکنند. و ایل باسک کولسه از ایلات اطراف سردشت می باشند.
از ایل های بزرگ می توان ایل بریاجی و ملکاری را نام برد. این دو عشیره که از نزدیک مرز عراق از «هومل» تا نزدیک «میرآباد» ساکنند در زمانها و مکانهای متفاوت با اشغالگران روسی و انگلیسی مخالفت نموده اند.
ایل گورک در ایران و عراق ساکنند و به 8 دسته تقسیم شده اند:
1-    گورک کلاسی 2- گورک سقز 3- گورک بوکان 4- گورک شموله 5- گورک مهاباد 6- گورک سردشت 7- گورک سیویل (عراق) 8- گورک شکاک
طوایف ملکاری، بریاجی، سمایله کویری به سویسنی مشهورند. 
 مکانهای زیارتی   
1- مقبره شیخه سور 2- ابن الحاج 3- ملا یوسف اصم 4- شیخ محمد امین نقشبندی (شیخ ئه مینی بیژوی) 5- پیر بابا 6- شیخ ابوبکر نیزه 7- مام سرآواله 8- شیخ مولانا 9- بشر و عون از اصحاب شهید صدر اسلام ( در مسجد روستای بیژوه) 10- عه ولا و عومه ران 11- کورپه

برگرفته از كتاب سردشت در آئينه اسناد تاريخي(فريدون حكيم زاده)